Muziekverenigingen als drijvende kracht voor sociale cohesie in Brabant
Wij geloven dat samen muziek maken veel meer is dan een mooie hobby. Het is volgens ons een krachtige motor voor sociale cohesie, een onmisbare bouwsteen voor een bloeiende gemeenschap! Wij waren erg benieuwd of deze overtuiging ook in de wetenschap bevestigd wordt. Dat onderzocht Nanne Roosen voor ons, tijdens haar afstudeerstage voor de masterstudie Muziekwetenschappen aan de Universiteit Utrecht. Zij publiceerde het onderzoek ‘Muziekverenigingen als drijvende kracht voor sociale cohesie in Brabant’.
De resultaten zijn duidelijk en overtuigend: muziekverenigingen zijn een drijvende kracht achter verbinding en gemeenschapszin. Ze bieden een veilige plek waar mensen van alle leeftijden en achtergronden samenkomen, talenten ontwikkelen, en samen iets moois creëren. Dit versterkt niet alleen individuele banden, maar ook de sociale structuur van de gemeenschap als geheel. Denk aan de wekelijkse repetities, de optredens in de wijk, de gezelligheid rondom evenementen – allemaal momenten die mensen samenbrengen en het gevoel van ‘wij’ versterken.
Dat betekent dat investeren in muziekverenigingen een directe investering is in de sociale vitaliteit van mensen, in een sterkere, warmere en meer verbonden samenleving. Daarom doen wij een oproep aan alle beleidsmakers in Brabant: geef de muziekverenigingen de aandacht en ondersteuning die ze verdienen in verkiezingsprogramma’s, cultuurbeleid en de bijbehorende subsidies. Zij zijn de muzikale bruggenbouwers van de gemeenschap.
Het belang van muziek maken in groepsverband
Muziek maken in groepsverband heeft niet alleen positieve effecten op de individuele muzikant, maar bevordert ook de sociale cohesie binnen een groep.
Volgens wetenschappelijk onderzoek stimuleert gezamenlijk muziek maken synchronisatie en groepsflow, creëert het gezamenlijke doelen en bevordert empathie en vertrouwen.¹ Doordat gezamenlijk muziek maken gezien kan worden als een synchroniserende activiteit, denk hierbij aan het gelijktijdig ademhalen en met je voet tikken op de maat, ontstaat er een voorspelbare activiteit, waardoor ook de sociale situatie voorspelbaar wordt. Door samen heel gefocust muziek te maken raken we in een groepsflow, volgens wetenschappelijk onderzoek zorgt deze groepsflow voor een versterking van de sociale cohesie.
Daarnaast brengt het mensen van verschillende culturen en leeftijdsgroepen samen.² Samen muziek maken met mensen van andere culturen zorgt voor meer begrip en waardering, en minder vooroordelen.
Het muziek maken met verschillende generaties zorgt voor het ontstaan van vertrouwen, het verminderen van eenzaamheid en voor intergenerationeel leren (leren met en door verschillende generaties).
Sociale cohesie
Sociale cohesie ontstaat wanneer er sprake is van veel sociaal kapitaal. Dit zijn de verschillende relaties die we hebben met individuen en groepen. Dit sociaal kapitaal creëren, versterken en onderhouden we door middel van het inzetten van ons cultureel kapitaal. Cultureel kapitaal is het totaal aan kennis en vaardigheden dat we ons eigen maken door middel van vorming – zowel formeel, op school, als informeel, door het onszelf eigen maken of door het leren van anderen.
De bijdrage van muziekverenigingen aan de gemeenschap
Muziekverenigingen dragen niet alleen bij aan de cohesie binnen hun eigen vereniging, maar spelen ook een belangrijke rol in de bredere gemeenschap, zo blijkt uit het onderzoek. De Brabantse muziekverenigingen doen dit onder andere door het organiseren van concerten en andere muzikale en niet-muzikale activiteiten.
Concerten en samenwerkingen: Het organiseren van een gevarieerd concertaanbod en samenwerking met verschillende verenigingen en individuen trekt een breed publiek aan, wat de verbinding tussen diverse groepen binnen de gemeenschap versterkt.
Samenwerking met scholen: Muziekverenigingen werken vaak samen met basisscholen, wat bijdraagt aan de vergroting van het sociale kapitaal van de kinderen en de band tussen de verenigingen en de bredere samenleving versterkt.
Niet-muzikale activiteiten: Activiteiten waarbij de leden van de verenigingen in de openbaarheid zichtbaar zijn (langs de deuren gaan) vergroot de zichtbaarheid van de verenigingen en zorgt voor contacten met mensen in de gemeenschap, wat de sociale cohesie bevordert.
Nostalgie: Muziek heeft de kracht om nostalgische gevoelens op te roepen, wat de onderlinge sociale contacten tussen het publiek bij concerten bevordert.
Gemeenschapsactiviteiten: Muziekverenigingen organiseren en ondersteunen diverse activiteiten die bijdragen aan het sociale leven in de gemeenschap, waardoor de banden tussen de inwoners worden versterkt.
Overtuig je gemeente
Gebruik de inzichten uit dit onderzoek voor de lobby in je eigen omgeving! Roep de politieke partijen in je gemeente op om muziekverenigingen de aandacht en ondersteuning te geven die ze verdienen in verkiezingsprogramma’s, cultuurbeleid en de bijbehorende subsidies. Want investeren in muziekverenigingen is een directe investering in de sociale vitaliteit van mensen, in een sterkere, warmere en meer verbonden samenleving.
Downloads ter ondersteuning van je lobby
Verwijzingen
Ben je nieuwsgierig geworden en wil je verder de literatuur induiken? Lees dan verder met deze verwijzingen:
1. Pelle Broos, “Muziek als wondermiddel voor sociale cohesie?” (Phd diss., Vrije Universiteit Brussel, 2020-2021), 11-12; Susan Hallam en Evangelos Himonides The Power of Music: An Exploration of the Evidence (Open Book Publishers, 2022), 553;
Patrick M. Jones, en Thoman W. Langston, “Community Music and Social Capital,” in Special Needs, Community Music, and Adult Learning: An Oxford Handbook of Music Education, Volume 4, red. Gary E. McPherson en Graham F. Welch (Oxford University Press, 2018), 124-125.
2. M. Sharon Jeannotte, “Singing Alone? The contribution of cultural capital to social cohesion and sustainable communities,” The International Journal of Cultural Policy 9, nr 1 (2003): 41; Broos, “Muziek als wondermiddel,” 15.
