DIRIGENTEN EN BESTUURDERS IN BEWEGING
LKCA presenteerde in juni 2023 het resultaat van het onderzoek ‘Dirigenten en bestuurders in beweging’. In dit onderzoek brengt LKCA in kaart welke veranderingen het meest van invloed zijn op de sector en wat deze ontwikkelingen betekenen voor verenigingen en het werk van dirigenten.
LKCA onderzocht dit in samenspraak met de belangenorganisatie voor instrumentale amateurmuziek KNMO, de Bond van Orkestdirigenten en Instructeurs (BvOI), het Wereld Muziek Concours (WMC) en Musidesk Rijnbrink.
Het gehele rapport kun je hier lezen en downloaden op de website van LKCA.
BBM voorzitter Leonie Heezemans geeft haar reactie op het rapport
Het LKCA onderzoeksrapport ‘Dirigenten en bestuurders in beweging’ is gepubliceerd. Een onderzoek dat een must is voor iedere bestuurder van een muziekvereniging om deze zomer te lezen. Het behandelt de vraag `Hoe kunnen dirigenten, instructeurs en muzikaal leiders in de HaFaBra-sector meebewegen met maatschappelijke ontwikkelingen?’
Het onderzoek geeft ons een aantal nieuwe inzichten en bevestigt ook bekende inzichten. De rode draad: het moet echt anders. En niet straks, maar wel nu. We dienen samen (bonden, bestuurders van verenigingen, dirigenten, BvOI, KNMO, conservatoria, gemeenten) de uitkomsten van dit onderzoek op te pakken en er mee aan de slag te gaan. Anders blijven we kikkers in een pan waaronder het vuur wordt aangezet. Die kikkers blijven zitten totdat het echt bijna te laat is en ze gekookt worden. Dat gaat een keer mis. Daarop kunnen we niet wachten.
Samen aan de slag
We mogen met elkaar aan de slag, zodat we als sector meer toekomstbestendig worden. We hebben hartstikke veel te bieden aan de samenleving. In een muziekvereniging is er voor iedereen plek. Voor muzikanten en niet te vergeten ook voor mensen die houden van muziek en de vereniging willen ondersteunen. Dat kan op veel vlakken.
De worsteling bij verenigingen om toekomstbestendig te worden en mee te ontwikkelen met de tijd is dezelfde als die voor dirigenten. Hoe ga je om met die veranderingen? Hoe neem je een club mee in vernieuwingen. Hoe ga je om met een incomplete bezetting? Hoe betrek je jongeren bij je vereniging en houd je ze vast? Voor en met onze dirigenten zullen we in het competitieve veld waarin zij werken een manier dienen te vinden voor ontwikkeling. Een manier om te groeien en andere competenties te ontwikkelen. Dat lukt alleen door het tonen van kwetsbaarheid en door elkaar niet te beschouwen als concurrent, maar als mede-verantwoordelijke om de amateurmuziekwereld levend en draaiend te houden. Dat is een onwijs belangrijke taak en daarin is geen ruimte om elkaar te zien als concurrenten. Daar is kameraadschap en gunning voor nodig. Er is plek voor iedereen.
Leren van elkaar, het delen van successen met elkaar, het delen van fouten zodat anderen die niet begaan. Samen hebben we die verantwoordelijkheid. Na de zomer moeten we die gaan pakken, gaan concretiseren, voordat het te laat is.
Ontwikkelen, stimuleren en belonen
En als bestuurders hebben we de verantwoordelijkheid om goed te zorgen voor onze dirigenten. Om met hen mee te denken, om hen te inspireren, te ondersteunen bij het leren. Goed te betalen. Dus ook de opleidingsdirigenten en jeugdorkestdirigenten. Wat mij betreft komt dat straks terug in de adviesrichtlijnen van de BvOI. De dirigenten van jeugd- en opleidingsorkesten dienen ook goed betaald te worden. Niet pas als zij een master hebben en een 1e divisie orkest dirigeren. Zij hebben andere competenties, die net zo belangrijk zijn. Zij zijn het die de jeugd inspirerenom muziek te maken en te blijven maken. Zij hebben het goud van verenigingen in handen. Beloon dit! En dat niet alleen. Stimuleer hen, faciliteer hen, spiegel hen op het gedrag dat goed gaat of waarin ze nog kunnen verbeteren, laat hen leren door deel te nemen aan workshops, seminars of door begeleiding van een coach.
De dirigent van de toekomst heeft namelijk meer nodig. Die toekomst begint nu. Dirigenten dienen meer en meer om te kunnen gaan met groepsdynamica, met verschillende niveaus en behoeftes en het boeien en binden van leden. Dit is dezelfde ontwikkeling waar ook bestuurders mee te maken hebben, maar dan vanuit een andere rol in die muziekvereniging. Deel dit ook met elkaar, het is een zoektocht zonder pasklaar antwoord en het is een bumpy road waarop we ons bevinden. We mogen gaan pionieren. Nieuwe dingen uitproberen als dirigent met de vereniging en de leden daarbij te betrekken. Hoe mooi zou het zijn als je als dirigent aangeeft dat je je aan het ontwikkelen bent op het vlak van groepsdynamica en bij een aantal muzikanten van tijd tot tijd feedback ophaalt of ze al verschil merken, waarin ze je zien groeien en waarin ze aangeven dat je nog stappen kunt maken.
Bestuurders en BBM samen
En ook bestuurders dienen zich te ontwikkelen. Het besturen van een muziekvereniging anno 2023 is niet zo maar iets. Het is een geweldige job waar je ontzettend veel leert. En waar je ook ontzettend veel voor dient te leren. Je bent namelijk niet zomaar een goede bestuurder. Je zult ook moeten groeien in de behoeftes van de muzikanten en verenigingen. Jeugdleden anno 2023 hebben andere behoeftes dan 35 jaar geleden. Dat vraagt ook een ander aanpak en benadering Hierop aansluiten en aanpassen is belangrijk. Probeer het, doe andere dingen. Pionier, evalueer, reflecteer en stel bij.
Als bond zullen we de gesprekken landelijk ondersteunen en aangeven waar wij kansen zien. En waar we oplossingen zien. Ook wij kunnen een onderdeel van de oplossing zijn. Heb je dergelijke vraagstukken: wend je dan tot ons. Wij denken mee, adviseren en waar mogelijk faciliteren we ook.
Kortom: lees het rapport. Je kunt het hier vinden en reflecteer tijdens de vakantie eens op je eigen vereniging. Wat gaat al heel goed, en wat kan er nog beter in de club, waarin heeft de dirigent nog te ontwikkelen en ga samen kijken hoe je dat bereikt. Samen en nu, dat zijn de twee belangrijkste woorden.
Leonie Heezemans
Voorzitter Brabantse Bond van Muziekverenigingen
Jan van den Eijnden, kenner van de sector, werkzaam bij LKCA en zelf ook dirigent en docent, schreef een opinie artikel over het rapport:
Amateurorkesten en hun behoefte aan de docent/dirigent
‘We moeten af van het maestro-ideaal’
Lees hier het hele artikel.
LKCA organiseert op 7 september een atelier voor dirigenten (in opleiding), instructeurs, muzikaal leiders, vertegenwoordigers van vakopleidingen, koepels, bestuurders HaFaBra/SMP en sectorondersteuners. Samen bespreken zij de uitkomsten van het onderzoek. Kijk hier voor meer informatie en aanmelden.